Ücret, işçinin işini yapması neticesinde hak ettiği kazançtır. İş Kanununun 32. Ve devamı maddelerinde ücretin ne olduğu, nasıl ödenmesi gerektiği, ödenmemesi durumunda sonuçlarının neler olacağı ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Uygulamada çalışanların başta anlaşılan ücretlerinin indirildiği ve işçilerin de işlerini kaybetemek adına ücretin indirilmesine itiraz etmeyerek uzun bir süre düşük maaş ile aldıkları görülmektedir.
Peki İş Kanunu'nun 22.maddesine göre ücretin indirilmesi esaslı bir değişiklik midir ? Ücretinin düşürülmesine itiraz etmeyen işçi düşük ücreti kabul etmiş sayılır mı ?
İşçiye emeği karşılığında, tarafların üzerinde anlaştığı bir ücretin ödenmesi iş sözleşmesinin asli şartlarından biridir. Miktarı konusunda tarafların karşılıklı anlaştığı ücretin tam olarak ödenmesi esastır. İşveren isteğine göre istediği zaman, işçinin ücretini indiremez, kesemez. İşçinin ücretinin, onayı olmaksızın indirilmesi iş sözleşmesinin esaslı unsurlarında değişiklik demektir. Böyle bir değişiklik de işçinin rızası dışında yapıldığı için işçiye, iş sözleşmesini feshetme hakkı tanır.
İşçinin ücretinin indirilmesine itiraz etmeksizin uzun süre çalışması ve bordrolara ihtirazi kayıt koymamasına rağmen ücretteki indirimi kabul etmiş sayılmadığına dair Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından 2012/6260 E. 2014/11165 K. Ve 02.04.2014 tarihli bir karar verilmiştir. Karara konu olan olaylar şöyledir:
“Davacı, ödenmediği iddiasıyla fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti, yıllık ücretli izin, ikramiye ve ücret alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Davalı, davacıya yapılan ödemelerde bir eksiklik bulunmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
Mahkemece, toplanan kanıtlara ve bilirkişi raporuna dayanılarak; davacıya talep konusu kalemlerin bordrolara işlenerek ödendiği, 2 yıl boyunca davacının herhangi bir itirazda bulunmadan bordroları imzaladığı, aynı koşullarda çalışan davacı emsali işçilere de emsal ödemelerde bulunulduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.,
Kararı davacı temyiz etmiştir.
4857 Sayılı Kanununun 22. maddesi uyarınca iş şartlarında esaslı değişiklik niteliğindeki değişiklikler işçinin yazılı ve açık kabulüne bağlıdır. İşçinin ücretinin düşürülmesi iş şartlarında esaslı değişiklik olup işverence tek yanlı olarak ücret miktarında işçi aleyhine değişiklik yapılamaz. İşçinin yapılan değişikliğe karşı çıkmamış olması ve suskun kalması yasanın açık düzenlemesi karşısında bu değişikliği kabul ettiği anlamına gelmez. Bordroların ihtirazi kayıtsız imzalanması ya da ücret düşürülmesi gerekçesi ile fesih yoluna gidilmemesi işçi aleyhine yorumlanamaz. Dava konusu dönemde bu alacakların talep edilmemesinin iyiniyet kurallarıyla bağdaştırılması mümkün değildir.
Somut uyuşmazlıkta; dosyada mevcut sözleşmeye göre davacının aylık brüt ücreti 1.250,00 TL olup ücret ve benzeri alacak unsurlarının bu ücret seviyesine göre ödenmesi işverenin yükümlülüğündedir. Mahkemece hatalı değerlendirme ile davanın reddi yerinde değildir. Alacak talepleri ve bilirkişi raporu dosyadaki delillerle birlikte değerlendirmeye tabi tutulup elde edilecek sonuca göre karar verilmesi gerektiği gözetilmeden hatalı değerlendirme ile davanın reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.”
Sonuç olarak;
- İşçinin ücretinin, işveren tarafından tek taraflı olarak indirilmesi iş koşullarında esaslı değişiklik niteliğindedir.
- İşverenin, işçinin ücretini indirebilmesi ancak işçinin açık ve yazılı rızasına bağlıdır.
- İşçinin, ücretinin düşürülmesine sessiz kalması kabul anlamına gelmemektedir. Kabulün açık ve yazılı olarak bildirilmesi gereklidir.
- İşçi işinden olmamak için işverenin ücretini düşürmesine sessiz kalabilir; ancak bu sessizlik haklarından vazgeçtiği anlamına gelmez. İşçi iş sözleşmesini bu sebeple feshetme hakkına sahip olduğu gibi, hak ettiği tüm alacaklarını da ücretin düşürülmemiş hali üzerinden talep edebilecektir.
Av. Tuba Babaoğlu
Konya