Ä°ÅŸ sözleÅŸmesinin karşılıklı olarak anlaşılması yolu ile sona erdirilmesi ikale olarak adlandırılmaktadır. Ä°kalenin geçerli olabilmesi içn Yargıtay'a göre yazılı olması, iradelerin karşılıklı olarak uyuÅŸması ve iÅŸçinin iÅŸe iade davasından vazgeçmek için makul bir sebebinin olması gerekir. Makul sebepten kasıt genelde kıdem ve ihbar tazminatına ek ödemedir. 

Ä°kale yani, Ä°ÅŸ sözleÅŸmesinin taraflarca anlaşılarak sona erdirilmesi durumunun bir fesih olmadığı, çünkü feshin sözleÅŸmenin taraflarından biri tarafından diÄŸer tarafa yöneltilmesi gereken irade beyanı ve bozucu yenilik doÄŸurucu bir hak olduÄŸu ifade edilmiÅŸtir. Ä°kale sözleÅŸmesinin kurulmasında taraf iradelerinin bir fesih deÄŸil; anlaÅŸma ile sözleÅŸmenin ortadan kaldırılması olarak kabul edilmesi gerektiÄŸi savunulmuÅŸtur. Bu sebeple geçerli bir ikalenin varlığı halinde diÄŸer ÅŸartlar mevcut olsa bile iÅŸçinin iÅŸe iade davası açma hakkı yoktur. 

Bu durumda uygulamada yapılan ikale sözleÅŸmelerinin geçerliliÄŸi önemli bir hal almıştır. Geçerli bir ikale varsa iÅŸe iade davası açılamaz, geçerli bir ikale yok ise iÅŸe iade davası açılabilir. 

Peki Ä°ÅŸveren makul bir ilave ödeme yapmasına raÄŸmen iÅŸçi ikale sözleÅŸmesine "fazlaya iliÅŸkin haklarımız ya da yasal haklarımız saklıdır" ÅŸeklinde ihtirazi kayıt koyarsa ne olur ? Ä°ÅŸçi tarafından konulan bu ihtirazi kayıt Ä°kale sözleÅŸmesinin geçerliliÄŸine etki eder mi ? 

Yargıtay 9.Hukuk Dairesi'nin 17.11.2015 tarih ve 2015/23391 E ve 2015/32671 K sy kararına konu olan olaylarda; 

Davacı, 01/12/2008 tarihinde davalı iÅŸverene ait iÅŸyerinde belirsiz süreli hizmet akdi ile çalışmaya baÅŸladığını, 02/12/2014 tarihinde iÅŸ sözleÅŸmesi davalı iÅŸveren tarafından herhangi bir haklı/geçerli neden olmadan tek taraflı olarak sona erdirildiÄŸini, davacının olaÄŸan bir gününe baÅŸladığını, mesai bitimine 15 dakika kala baÄŸlı olduÄŸu yönetici tarafından yanına çağırıldığını, iÅŸ sözleÅŸmesinin feshedileceÄŸinden habersiz olan davacının gelecek haftaki komite dosyaları için görüÅŸünü alıp teÅŸekkür edip uÄŸurlandığını, ardından hiç beklenmedik bir ÅŸekilde tekrar çağırılarak davacı ile kimyasının uyuÅŸmaması sebebi gibi anlaşılmayan sebep göstererek iÅŸ sözleÅŸmesi tek taraflı olarak son verildiÄŸini beyan ederek davacının iÅŸe iadesini talep ve dava etmiÅŸtir.

Davalı vekili, davalı iÅŸverenlikle iÅŸletmesel zorunluluÄŸa dayalı olarak organizasyonel olarak sürdürülebilir, finansal açıdan kar eden ve satış odaklı bir banka olması için gerekli önlem ve aksiyonların alınması karar verildiÄŸini, davacının iÅŸ sözleÅŸmesinin davalı iÅŸverenlik ile yapmış olduÄŸu ikale sözleÅŸmesi sonucu sona erdiÄŸini, davacıya yapılan ödemeler dikkate alındığında davalı iÅŸverenlikçe fesih tazminatı ödendiÄŸini ve davalı iÅŸverenlikçe yapılan bu ödeme ile davacının makul yararının oluÅŸtuÄŸu görüldüÄŸünü, tüm çalışanların performansları deÄŸerlendirilip davacı ile yapılan görüÅŸmeler neticesinde karşılıklı varılan mutabakat ile iÅŸ akdi sona erdirilmesine karar verildiÄŸini, iÅŸ akdi feshin son çare olması nedeniyle riayet edilerek feshedildiÄŸini davanın reddini istemiÅŸtir.

Mahkemece, toplanan kanıtlara dayanılarak, taraflar arasında 02/12/2014 tarihinde düzenlenip imzalanan "Ä°ÅŸ SözleÅŸmesinin Karşılıklı Sona Erdirilmesi Beyanı" baÅŸlıklı belgede, iÅŸ sözleÅŸmesinin karşılıklı mutabakat ile sona erdirilmesi neticesinde davacıya kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti ve ayrıca 56.104,00 TL fevkalade ikramiye ödeneceÄŸi kararlaÅŸtırılmış olup, davacının fazlaya dair haklarını, iÅŸçilik alacağı haklarını saklı tutarak imzaladığı, imzanın inkar edilmediÄŸi, her ne kadar dava dilekçesinde baskı yapıldığı ileri sürülmüÅŸ ise de iradenin sakatlandığını ortaya koyan somut bir vaka ve delil sunulmadığı, iÅŸyerinde kurumsal ve ticari kredi tahsis bölüm baÅŸkanı olarak görev yapan davacının imzaladığı sözleÅŸmenin sonuçlarını bilebilecek durumda olduÄŸu, öte yandan sözleÅŸme ile yasal haklarına ilaveten ek menfaat saÄŸlandığı ve ödemelerin yapıldığı gerekçesiyle iÅŸ sözleÅŸmenin ikale suretiyle sona erdirildiÄŸinin kabulü ile davanın reddine, davacı lehine vekalet ücretine karar verilmiÅŸtir.

Kararı taraflar temyiz etmiştir.

Dosyayı inceleyen Yargıtay 9.Hukuk Dairesi'ne göre;

UyuÅŸmazlık iÅŸ sözleÅŸmesinin iÅŸveren tarafından mı yoksa karşılıklı anlaÅŸma ile ( ikale ) ile sona erdiÄŸi noktasında toplanmaktadır.

Ä°ÅŸçinin iÅŸ güvencesi hükümleri uyarınca feshin geçersizliÄŸini isteyebilmesi için iÅŸ sözleÅŸmesinin iÅŸveren tarafından feshedilmesi gerekir.

Ä°ÅŸçi ve iÅŸveren iradelerinin iÅŸ sözleÅŸmesinin feshi konusunda birleÅŸmesi, bir tarafın feshi niteliÄŸinde deÄŸildir. Ä°ÅŸ Kanununda bu sona erme türü yer almasa da, taraflardan birinin karşı tarafa ilettiÄŸi iÅŸ sözleÅŸmesinin karşılıklı feshine dair sözleÅŸme yapılmasını içeren açıklamasının ardından diÄŸer tarafın da bunu kabulü ile bozma sözleÅŸmesi ( ikale ) kurulmuÅŸ olur. Ancak burada tarafların serbest iradeleri ile kararlaÅŸtırılmış olması, iÅŸverenden geldiÄŸinde iÅŸçinin makul yararının olması, iÅŸçinin iradesinin fesada uÄŸratılmaması gerekir. Keza iÅŸçinin ihtirazı kayıt koyması halinde bunun bozma sözleÅŸmesi olduÄŸundan söz edilemez. Zira böyle bir sözleÅŸmede karşılıklı anlaÅŸma vardır.

Dosya içeriÄŸine göre mahkemece karara gerekçe olan iÅŸ sözleÅŸmesinin karşılıklı sona erdirilmesine iliÅŸkin sözleÅŸmeye davacı iÅŸçinin açıkça yasal haklarını saklı tutana ihtirazı kayıt koyduÄŸu anlaşılmaktadır. Mahkemece ikale kabul edilen sözleÅŸme davacı iÅŸçi tarafından itirazi kayıtla imzalanmıştır. Ä°htirazi kayıt konulması iÅŸ sözleÅŸmesinin karşılıklı bozma sözleÅŸmesi ile sona erdirildiÄŸi anlamına gelmez. Ä°ÅŸveren tarafından iÅŸ sözleÅŸmesinin feshedildiÄŸi sabit olup, bu husus kabulündedir. Ä°ÅŸverenin geçerli feshe iliÅŸkin yazılı fesih bildirimi bulunmadığından, fesih salt bu nedenle 4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu'nun 19. Maddesi uyarınca geçersizdir.Davacının iÅŸe iadesine karar verilmesi gerekirken geçersiz bozma sözleÅŸmesine dayanarak davanın reddi hatalıdır.

SONUÇ

1- Ä°ÅŸ iliÅŸkisinin geçerli bir ikale ile sona ermesi halinde iÅŸçinin iÅŸe iade davası açma hakkı yoktur. 

2- Ä°kalenin geçerli olması için iradelerin karşılıklı olarak uyuÅŸması ve iÅŸçiye makul bir yarar saÄŸlanması gereklidir. 

3- Ä°kale sözleÅŸmesi ihtirazi kayıt konularak imzalanması halinde iradelerin karşılıklı olarak fesih yönünde uyuÅŸtuÄŸu söylenemez ve geçerli bir ikale olmaz.

4- Ä°kale sözleÅŸmesine ihtirazi kayıt konulması halinde iÅŸçinin iÅŸe iade davası açma hakkı olacaktır. 

Av. Eren Evren

           Okyay | Evren 

Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi

        www.okyayevren.av.tr