Gündüz saat 10'da açılıp yaz aylarında gece 23:00'a kadar açık alışveriş merkezlerinde açık işyerlerinde çalışan işçilerin fazla mesaileri her daim sorun yaratmıştır. Günde 13 saate kadar açık olan alışveriş merkezlerinde çalışanlar, aslında İş Kanun'unun kendilerine tanıdığı bir çok haktan uzak olarak para kazanmaya çalışıyor. Kurumsal şirketler vardiya sistemi ile çalışarak fazla mesai yapılmasını engellemeye çalışıyor. Ancak bunların dışında alışveriş merkezlerindeki mağazaların çoğunluğunda çalışanlar, günde 12 saate varan sürelerde gün yüzü görmeden ve temiz hava almadan çalışmalarını sürdürmekte.
Oysa; İş Kanunu'nun 41.Maddesine göre haftalık 45 saati aşan çalışma süreleri fazla çalışma olarak nitelendirilir ve yine aynı maddeye göre fazla çalışma yapılan sürelere ait ücret, normal saat ücretinin yarı oranında arttırılarak hesap edilir. Alışveriş merkezlerinde faaliyet gösteren pek çok mağazada ise İş Kanunu'nun fazla çalışmaya ilişkin kuralları dikkate alınmamakta, çalışanlar tatil yapmaksızın uzun sürelerde çalıştırılmaktadırlar.
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi 05.04.2013 tarih ve 2012/21175 E ve 2013/7431 K sy kararı :
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi 05.04.2013 tarih ve 2012/21175 E ve 2013/7431 K sy kararında alışveriş merkezinde çalışan bir işçinin fazla mesai talebinin değerlendirilmesinde dikkat edilecek bir konuya değinmiş ve işçi aleyhine bir içtihat vererek pek çok kimseyi şaşırtmıştır.
Karara konu olan olayda; Davacı davalı işyerinde bölüm sorumlusu olana kadar 2006 yılı ile 08.01.2010 tarihleri arasında iki vardiya şeklinde iki haftada bir vardiya dönüşümü şeklinde ilk vardiya sabah 09:00 akşam 21:00, öğlen vardiyası 12:00 akşam 23:00 arası olduğunu 09.01.2010 ile 23.01.2011 çıkartılma tarihi arasında haftanın altı günü sabah 08:00 akşam 22:00 ye kadar çalıştığını iddia etmiş ve Yerel Mahkemece de şahit anlatımları doğrultusunda bu iddiayı haklı bularak fazla çalışma ücreti hesaplanmıştır. Davalı kararı temyiz etmiştir
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi Kararında; Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtlarının, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgelerin, işyeri iç yazışmalarının delil niteliğinde olduğu, Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerektiği ve bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıaların da bu noktada gözönüne alınabileceğini belirterek işçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığının araştırlması gerektiğini belirtmiştir.
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi ; Dosya kapsamına göre, fazla çalışma yönünden şahit anlatımları arasında çelişki olduğuna işaret ederek; İşyerinin alışveriş merkezi bünyesinde bulunduğunu, bu tip yerlerde genel bir açılış ve kapanış saatleri mevcut olduğunu ifade etmiş ve fazla çalışma iddiasının bu saatler ile işyeri açılış kapanış saatleri karşılaştırılarak araştırılması gerektiğine hükmetmiştir. Ayrıca bir saat yemek arası ve onbeş dakikalık iki çay molası olduğu bildirilmektedir. Bu hususlar değerlendirilmeden yazılı şekilde eksik inceleme ile karar verilmesi sebebi ile kararı bozmuştur.
—————————————————————————————————————————————————————————————————————————-
Sonuç
Alışveriş merkezinde çalışanların fazla çalışma yapıp yapmadıkları tespit edilirken, imzalı ücret bordroları varsa ve bu bordrolarda fazla mesai ücreti tahakkuk ettirilmiş ise veya çalışanların banka hesaplarına her ay farklı bir ücret yatırılıyorsa şahit dinlenilmeyecek ve bordroda yazılı ücretler esas alınacaktır. Ancak bordrolarda fazla mesai tahakkuku yoksa; şahit dinlenecek ve fakat Alışveriş Merkezinin genelinin açılış kapanış saatlerine dikkat edilecektir.
Avukat Eren Evren
Okyay & Evren Avukatlık Ofisi