44857 sayılı İş Kanunu’nun 3. maddesine göre; İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir ve Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Aynı yasanın 54.maddesine göre; Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır ve İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru ve yukarıdaki fıkra ve 55 inci madde hükümleri gereğince hesaplanır.
İş Kanunun 57.maddesine göre; İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. 59.Maddesine göre ise; İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.
Yukarıda da alıntı yaptığımız iş kanununun çeşitli maddelerine göre; Yıllık İzin Hakkı; işçi açısından vazgeçilemez ve paraya çevrilemez bir haktır. Yani bir işçi “ben bu yıl izne çıkmak istemiyorum, yerine ücretimi verin” şeklinde bir hak iddiasında bulunamaz. Ancak Yıllık İzinlerin düzenlenmesi bir işveren hakkı olacağı için işveren kararı ile iznin ne zaman kullanılacağı düzenlenebilir. Fakat işverenin işçisine yıllık iznini olağanüstü bir durum olmasına rağmen kullandırmaması işçi açısından haklı fesih sebebi olacaktır.
İşveren açısından yıllık iznin kullandırıldığının ispatı kesin bir şekilde Yönetmeliğe uygun bir şekilde düzenlenen Yıllık İzin Defterine işçiden alacağı imza ile olacaktır.
Ancak uygulamada bazı işverenler, bu defteri kullanmaktan kaçınmakta ve izin işlemleri izin talep formaları üzerinden yürütülmekte ya da kullanılmayan yıla ait izin alacakları ücrete ilave olarak nakit olarak ödenmektedir.
Yıllık Ücretli İzin hakkı; iş akdinin feshinden sonra bir ücret alacağına dönüştüğü ve para borcu niteliğini taşıdığı için işverenin bu izni kullandırdığını ya da ücretini ödediğini tanıkla ispatlama imkanı yoktur.
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi’nin 29.04.2014 tarih ve 2013/21957 E ve 2014/10434 K sy kararında da bu konu tartışılmış ve hükme bağlanmıştır.
Yargıtay kararına konu olan olaylarda;
Davacı, ücretinin ödenmemesi sebebi ile iş sözleşmesinin haklı sebebe dayalı feshettiğini, işyerinde fazla çalışma yaptığını, hak kazandığı yıllık izinlerinin kullandırılmadığını ileri sürerek kıdem tazminatı ile bir kısım işçilik alacaklarının tahsilini istemiştir.
Davalı; davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, taraflar arasındaki iş sözleşmesinin davacı işçi tarafından haklı sebebe dayalı feshedildiği, davacının hak kazandığı yıllık izinlerinin kullandırılmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi’nin kararına göre;
Taraflar arasında uyuşmazlık, işçinin kullandırılmayan izin sürelerine ait ücretlere hak kazanıp kazanmadığı noktasında toplanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 59. maddesinde, iş sözleşmesinin herhangi bir sebeple sona ermesi halinde, işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshi şarttır. Bu noktada, sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı sebebe dayanıp dayanmadığının önemi bulunmamaktadır.
Yıllık izinlerin kullandırıldığı veya karşılığı ücretin ödendiği noktasında ispat yükü işverene aittir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile ispatlamalıdır. Davacının yıllık izin ücretlerinin ödendiği iddiasının ispatı açısından ise işçinin imzasını taşıyan bir ödeme belgesi yeterlidir. Para borcu olan ücretin ödendiğinin şahitle ispatı mümkün değildir.
şeklinde tespitlerde bulunularak, Yerel Mahkemenin ödeme yapılıp yapılmadığını incelemesi için kararı bozmuştur.
SONUÇ
1- Yıllık Ücretli İzin Hakkı; ancak iş akdi feshedildikten sonra bir ücret alacağı haline dönüşür. İş akdi feshedilmeden önce; işçinin kullanılmayan izinleri için ücret ödenmesini talep etme hakkı yoktur.
2- İşveren yıllık izin hakkını kullandırdığını ancak izin defteri ile veya fesihten sonra ödeme yaptığını yazılı bir belge ile ispatlayabilir. Yıllık Ücretli İzin alacağı davalarında tanık dinlenmez.
Av. Eren Evren
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi