Sendikal tazminat 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiş, işçilerin işe alınmalarının, belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri veya belli bir sendikadaki üyeliği korumaları veya üyelikten istifa etmeleri şartına bağlı tutulamayacağı ilk fıkrada hükme bağlanmıştır.
Sözü edilen maddenin ikinci fıkrasında ise, işverenin, sendika üyesi olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamayacağı kuralı getirilmiştir.
İşverenin, 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 25. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca iş sözleşmesini sendikal sebeplerle feshetmesi halinde işçi, 4857 Sayılı Kanun’un 18, 20 ve 21. madde hükümlerine göre dava açma hakkına sahiptir.
İş sözleşmesinin sendikal sebeple feshedildiğinin tespit edilmesi hâlinde, 4857 Sayılı Kanun’un 21. maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir.
İş sözleşmesinin sendikal sebeple feshedildiği iddiasının ispatı davacı işçide olup Mahkemece bazı kriterlere göre araştırma yapılması yapılması gerekir.
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 03.10.2017 tarih ve 2016/33195 E ve 2017/14816 K sy kararında da bu hususlar tartışılmıştır. Karara konu olan olaylarda;
Davacı vekili, müvekkilinin iş sözleşmesinin geçerli bir sebep olmadan tazminatları ödenerek 03.04.2015 tarihinde, sendikal faaliyetler sebebiyle fesih edildiği, fesih yazısında fesih nedeni “ işletme gerekleri” olarak gösterilse de, asıl amacın Sendikal örgütlenmenin ve faaliyetlerinin önüne geçmek olduğunu iddia ederek, işe iadesine, işe başlatsın veya başlatmasın 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasasının 25. maddesi gereğince en az 3 yıllık brüt ücret tutarında tazminat ödenmesine karar verilmesi ile davanın kabulünü istemiştir.
Davalı vekili, davacı iş sözleşmesinin alınan işletmesel karar uyarınca geçerli sebeple fesih edildiğini, davacının sendikal faaliyetlerde bulunduğu hususunda bilgi sahibi olmadıklarını savunarak davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, toplanan delillere ve alınan bilirkişi raporuna göre davacının işe iadesine karar verilmiş ancak sendika sebep ispat edilemediği için sendikal tazminat talebi reddedilmiştir.
Karar süresi içinde davacı ve davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyayı inceleyen Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’ne göre;
Sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde,
- İş yerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı,İş yerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı
- Aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği,
- İş yerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı,
- Yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla,
- İşverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması
gibi ölçütler belirlenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü bir biçimde gösteren çeşitli olguların ispat ve tespit edilemediği, dosyaya bilgi ve belge ibraz edilemediği gerekçesi ile işverence yapılan feshin sendikal nedene dayanmadığı kabul edilmişse de bu husus da yapılan araştırma yetersizdir.
Feshin yapıldığı dönemde sendikaya üye olmayıp, iş sözleşmesi feshedilen işçilerin bulunup bulunmadığı, sendikaya üye olan ve davalı iş yerinde çalışan toplam işçi sayısı ve üyelik tarihleri, sendika üyeliğinden istifa etmesine karşın iş akdi sonlandırılan işçilerin olup olmadığı, sendikalı olup iş sözleşmeleri feshedilen işçilerin yerlerine yeni işçi alınıp alınmadığı ve bunlar arasında sendikaya üye olan olup olmadığı hususları araştırılmamıştır.
Mahkemece, yukarıdaki ilkeler doğrultusunda araştırma yapılmadan sendikal tazminat talebinin kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ
1- İş sözleşmesi sendikal sebeple feshedilen işçi; Sendikal Kanunu’nun 25.maddesinde düzenlenen asgari 12 aylık ücreti tutarındaki sendikal tazminatı talep edebilir.
2- Sendikal sebeple feshi halinde sendikal sebebin ispatı işçi üzerindedir.
3- Sendikal sebebin ispatında; Feshin yapıldığı dönemde sendikaya üye olmayıp, iş sözleşmesi feshedilen işçilerin bulunup bulunmadığı, sendikaya üye olan ve davalı iş yerinde çalışan toplam işçi sayısı ve üyelik tarihleri, sendika üyeliğinden istifa etmesine karşın iş akdi sonlandırılan işçilerin olup olmadığı, sendikalı olup iş sözleşmeleri feshedilen işçilerin yerlerine yeni işçi alınıp alınmadığı ve bunlar arasında sendikaya üye olan olup olmadığı hususları araştırılmalıdır.
Av. Eren Evren
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk
www.okyayevren.com