Anayasa'nın 141. maddesi gereğince bütün mahkemelerin her türlü kararlarının gerekçeli olması gereklidir. Gerekçenin önemi Anayasal olarak hükme bağlanmakla gösterilmiş olup, gerekçe ve hüküm birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.
Bir mahkeme hükmünde, tarafların iddia ve savunmalarının özetinin, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususların, çekişmeli vakıalar hakkında toplanan delillerin, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesinin, sabit görülen vakıalarla, bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebeplerin birer birer, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde hükümde gösterilmesi gereklidir. Bu kısım, hükmün gerekçe bölümüdür.
Ayrıca Yargıtay'ın hukuka uygunluk denetimini yapabilmesi için, ortada, usulüne uygun şekilde oluşturulmuş; hükmün hangi nedenle o içerik ve kapsamda verildiğini ayrıntılarıyla gösteren, ifadeleri özenle seçilmiş ve kuşkuya yer vermeyecek açıklıktaki bir gerekçe bölümünün ve buna uyumlu hüküm fıkralarının bulunması zorunludur.
Anayasa ile hüküm altına alınmış bu kural, elbette iş ve işçi davalarında uygulanmakta, gerekçesiz karar bozma nedeni olarak görülmektedir.
Konu ile ilgili, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2014/21492 E. 2015/33451 K. ve 25.11.2015 tarihli kararı mevcuttur;
Davacı, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ile yıllık izin ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti, fazla çalışma ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde davalılardan T… Üniversitesi Rektörlüğü, B… Yapı Bilgi İşlem Dağ. Gıda Tem. ve Sağ.Hizm.San ve Tic. Ltd. Şti. ile D… Sosyal Hizm. Kurye Dağ. Taş. İnş. Yat. San. ve Tic. Ltd. Şti. avukatları tarafından temyiz edilmiştir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi temyiz incelemesi ile şu tespitleri yapmıştır;
Anayasa'nın 138 ve 141. maddeleri uyarınca hakimler Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanı kanaatlerine göre hüküm verirler ve bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır. Bu gerekçede hukuki esaslara ve kurallara dayanmalı, nedenleri açıklanmalıdır.
HMK.'un 297. maddesinde de, verilecek hükümde tarafların iddia ve savunmalarının özetinin, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususların, çekişmeli vakıalar hakkında toplanan delillerin, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesinin, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebeplerin yer alması gerektiği açıkça vurgulanmıştır.
Kararın gerekçesinde maddi olay saptanmalı, hukuki niteliği ve uygulanacak hukuki kurallar belirlenmeli, bu konuda gerekli inceleme ve delillerden söz edilmeli, hukuk kuralları somut olaya uygulanmalı ve sonunda hüküm kurulmalıdır. Maddi olgularla hüküm fıkrası arasındaki hukuki bağlantı da ancak bu şekilde kurulabilecek, ayrıca yasal unsurları taşıyan bu gerekçe sayesinde, kararların doğruluğunun denetlenebilmesi mümkün olacaktır.
Somut uyuşmazlıkta, davacı dava dilekçesinde T… Üniversitesi, D… Sos. Hiz. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ve B… Yapı Bilgi İşlem Dağ. Gıda ve Sağ. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. aleyhine işçilik alacaklarının tahsili talebi ile dava açmış, dava dilekçesinde davacı ile davalılar arasındaki hukuki ilişkiyi açıklamamış,
Mahkemece yapılan yargılama sonunda kıdem tazminatının her üç davalıdan fazla çalışma, genel tatil ve izin alacağının davalılar T… Üniversitesi ve B… Yapı Bilgi İşlem Dağ. Gıda ve Sağ. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. den tahsiline karar verilmiş, yargılama giderleri açısından ise “ davalı taraflardan ” denilerek hüküm kurulmuştur.
Karar başlığında dava dilekçesindeki üç davalı dışında D… Sosyal Hiz. Kurye Dağ. Taş. İnş. Yat. San. Ve Tic. Ltd. Şti adında bir şirkette dördüncü davalı olarak gösterilmiştir.
Mahkemenin gerekçeli kararı incelendiğinde; alacakların sübutu açısından gerekçe oluşturulmuş ise de, davacının konumu, davalılar arasındaki hukuki ilişkinin niteliği, dördüncü davalının kim olup, neden karar başlığında gösterildiği, bu dördüncü davalı hakkında ne tür bir karar verildiği açıklanmamış, bu hususlar gerekçelendirilmemiştir. Başka bir deyişle davalıların hukuki sorumluluklarının dayanağı ve gerekçesi açıklanmamıştır.
Mahkeme kararı bu açılardan gerekçesizdir.
Yukarıda açıklandığı üzere dava üç davalı hakkında açılmış, karar başlığında dördüncü bir davalı yazılmış, bu dördüncü davalı şirket hakkında karar verilmemiştir.
Ayrıca yargılama giderleri açısından ise “ davalı taraflardan “ denilerek kurulan hüküm açık değildir. Yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 297. Maddesine uygun olmayan kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ
Anayasa'nın 141. maddesi gereğince bütün mahkemelerin her türlü kararlarının gerekçeli olması gerekmektedir.
İş ve işçi davalarında da bu kural geçerlidir ve karar, usulüne uygun şekilde oluşturulmuş; hükmün hangi nedenle o içerik ve kapsamda verildiğini ayrıntılarıyla gösteren, ifadeleri özenle seçilmiş ve kuşkuya yer vermeyecek açıklıktaki bir gerekçe bölümünün bulunması gerekmekte, aksi halde Yargıtay’ca bozma nedeni olmaktadır.
Av. Gözde Gökçe
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi
www.okyayevren.av.tr