İş Hukukunda Ara Dinlenme Süreleri

İşçinin günlük iş süresi içinde kesintisiz olarak hiç ara vermeden çalışması beklenemez.

İş HukuundaAra dinlenmesi; günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle, işçilerin o gün yapacakları toplam çalışma süresine orantılı olarak ve en az kanunda öngörülen süreler kadar, kural olarak aralıksız olarak verilen ancak sözleşmelerle aralıklı olarak da belirlenebilen dinlenmedir.

Bildiğimiz gibi ara dinlenmeleri daha çok yemek molası şeklinde verilmektedir. Çalışanlara ara dinlenmesi verilmesinin iş verimliliğini arttırma, yorgunluk ve dikkat dağınıklığı kaynaklı muhtemel iş kazalarını önleme işlevi tartışmasızdır. Be sebepledir ki öğretide ve yüksek mahkeme kararlarında çalışanlara ara dinlenme sürelerinin kanunun amacına uygun olarak fiilen kullandırılması gerektiği belirtilmektedir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2014/28425 E. 2016/893 K. ve 18.01.2016 tarihli, üzerinde dumanı tüten kararında, ara dinlenme süreleri incelenmiş ve bu sürelerin çalışma saatlerine göre azami ne kadar süre olması gerektiği tespit edilmiştir;

Davacı, davalıya ait işyerinde ıslak mendil imalatında kesme ve paketleme makina operatörü olarak çalışırken yanına sigortasız ve tecrübesiz işçi verildiğini, çalıştığı makinanın tehlikeli olması sebebiyle olası bir iş kazasının önlenmesi için işvereni uyardığını bunun üzerine iş sözleşmesinin işverence haksız şekilde feshedildiğini ileri sürerek, kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma, yıllık izin, bir kısım aylık ücret, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının tahsilini, istemiştir.

Davalı, davacının istifa etmek suretiyle işten ayrıldığını, haklı bir nedeni ve ileri sürdüğü sigortasız tecrübesiz işçi çalıştırma olayının olmadığını, tüm haklarının da ödendiğini, savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının, bıçaklı makinede çalıştığı, kendisine yardımcı olarak birkaç günlük tecrübesiz personel verildiği, verilen personelin güvenlik eğitiminden geçirilmediği, güvenlik kurallarına uyulmadığı ve iş kazası riski olması nedeni ile itiraz ettiği için iş akdinin feshedildiğini beyan etmesi karşısında, güvenlik kurallarının alındığının ispat yükünün davalı üzerinde olduğu ancak işverence buna yönelik ispat yükü yerine getirtilmemiştir.

Buna göre davacının kıdem tazminatına hak kazandığı ancak iş akdini davacı feshettiği kanaatine varıldığından, iş akdini fesheden davacının ihbar tazminatına hak kazanamadığı, bunun yanında fazla çalışma, yıllık izin, bir kısım aylık ücret, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacakları da olduğu gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, karar verilmiştir. Karar temyiz edilmiştir.

Kararı inceleyen 9. Hukuk Dairesi;

Ara dinlenme 4857 Sayılı İş Kanununun 68. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan hükümde ara dinlenme süresi, günlük çalışma süresine göre kademeli bir şekilde belirlenmiştir. Buna göre;

• Dört saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalarda ara dinlenmesi en az 15 dakika,
• Dört saatten fazla ve yedi buçuk saatten az çalışmalar için en az yarım saat ve
• Günlük yedi buçuk saati aşan çalışmalar bakımından ise en az 1 saat ara dinlenmesi verilmelidir.

Uygulamada yedi buçuk saatlik çalışma süresinin çok fazla aşıldığı günlük çalışma sürelerine de rastlanılmaktadır. İş Kanununun 63. maddesi hükmüne göre, günlük çalışma süresi on bir saati aşamayacağından, 68. maddenin belirlediği yedi buçuk saati aşan çalışmalar yönünden en az bir saatlik ara dinlenmesi süresinin, günlük en çok on bir saate kadar olan çalışmalarla ilgili olduğu kabul edilmelidir. Başka bir anlatımla günde on bir saate kadar olan ( on bir saat dahil ) çalışmalar için ara dinlenmesi en az bir saat, on bir saatten fazla çalışmalarda ise en az bir buçuk saat olarak verilmelidir.

Somut uyuşmazlıkta, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının günlük 12,5 saatlik çalışmasında yukarıdaki ilke kararında açıklandığı üzere 1,5 saat ara dinlenme süresi dikkate alınmalı iken 1 saatlik ara dinlenme kabul edilerek fazla çalışmanın belirlenmesi hatalıdır.

SONUÇ

Ara dinlenmesi; günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle, işçilerin o gün yapacakları toplam çalışma süresine orantılı olarak ve en az kanunda öngörülen süreler kadar, kural olarak aralıksız olarak verilen ancak sözleşmelerle aralıklı olarak da belirlenebilen dinlenmedir.

4857 Sayılı İş Kanununun 68. Maddesinde düzenlenen sürelere göre ara dinlenme;

– Dört saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalarda ara dinlenmesi en az 15 dakika,

– Dört saatten fazla ve yedi buçuk saatten az çalışmalar için en az yarım saat,

– Günlük yedi buçuk saati aşan ve 11 saate kadar olan ( 11 saat dahil )  çalışmalar bakımından en az 1 saat,

– Günde 11 saatten fazla çalışmalarda ise en az 1,5 saat olarak verilmelidir.

 

          Av. Gözde Gökçe

             Okyay | Evren  

 Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi

      www.okyayevren.av.tr