5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 9.maddesine göre; göre sigortalılığı sona erenlerin durumları işverenleri tarafından en geç on gün içinde Kuruma bildirilir. Aksi durumda işverene idari para cezası uygulanmaktadır.
Sosyal Sigortalar Yönetmeliği’nin 25.maddesine göre de; Sigortalılığın sona ermesine ilişkin bildirimler, Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olanlar için Ek-5, (c) bendine tabi olanlar için ise Ek-5/A’da bulunan sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde e-sigorta ile yapılır.
İş hukuku mevzuatında ikalenin yeri olmamak ile birlikte; iş hukuku uygulamasında ikale sıklıkla kullanılan bir fesih yöntemidir. İkale ile taraflar iş sözleşmesinin ne şekilde sona ereceği ve kimin hangi hakka sahip olacağı konularında karşılıklı anlaşmaktadır.
Ancak SGK’nın E-Bildirge’de yer alan fesih sebepleri incelendiğinde “İkale” için özel bir kod belirlenmediği görülmektedir. Çünkü aslında ikale ne bir işçi feshidir (03) ne de işveren feshi (04) ne de haklı fesihtir.
Bu durum işverenlerin ikale ile biten iş ilişkilerinin bildirimlerinde tereddüt yaratmakta ve ikale ile sona eren sözleşmelerin hangi kod ile bildirileceği sorunu doğmaktadır.
SGK’nın e-bildirge için hazırladığı iş akdinin sona erme sebepleri ve kodları incelendiğinde, ikale için en doğru kodun “22-diğer nedenler” olduğu görülmektedir.
Fakat “22-Diğer Nedenler” kodunun seçilmesi durumunda işçinin işsizlik maaşına hak kazanması mümkün olmayacak ve işverenin de ödemiş olduğu tazminatı gider olarak yazması ve Gelir Vergisinden Muaf tutması mümkün olamayacaktır. Çünkü ödenen artık kıdem tazminatı değil, sözleşmesel bir tazminattır.
Bu sebeple uygulamada taraflar “her ikisinin de yararına olarak” iş ilişkisi ikale ile sona ermiş dahi olsa SGK’ya bildirim yaparken “04- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi” seçeneğini tercih etmektedir. Fakat iş ilişkisinin ikale ile sona ermiş olmasına rağmen, SGK’ya işveren feshi olarak bildirilmesi halinde ortaya büyük bir sorun çıkar.
İkaleye rağmen; işçi tarafından davası açılması halinde; işverenin ikale yerine işveren feshini bildirmesi bir sorun yaratacak mıdır ? İş akdi gerçekten de ikale ile mi sona ermiş olarak kabul edilecektir ? Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 02.02.2016 tarih ve 2014/26832 E ve 2016/2349 K sy kararında bu konu tartışılmıştır.
Karara konu olan olaylarda;
Davacı vekili özetle; iş akdinin 05.09.2011 tarihinde feshedildiğini, bakiye ücret alacağı, kıdem tazminatı alacağı ile ihbar tazminatı alacağının davalılardan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle, davacının 01.05.2008 tarihinde işe başladığını, 05.09.2011 tarihinde iş sözleşmesinin davacının istemi üzerine anlaşmalı olarak feshedildiğini, 2008 yılından itibaren yaşanan ekonomik kriz sebebiyle müvekkil şirketlerin zor duruma düştüğünü ve bazı işçilerin de iş akitlerine son verme istemi üzerine protokollerin yapıldığını, davacının da bu yönde istemi olduğunu bu sebeple ihbar tazminatı istediğinin reddi gerektiğini savunmıştır.
Mahkemece, toplanan kanıtlara ve bilirkişi raporuna dayanılarak kıdem tazminatı ile ücret alacağı talebinin kabulüne, ihbar tazminatı talebinin ise reddine karar verilmiştir.
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Dosyayı inceleyen Yargıtay 9.Hukuk Dairesine göre; işçinin ihbar tazminatına hak kazanıp kazanamadığı noktasında taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
Davalı işverence Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen ve resmi belge niteliğini haiz İşten Ayrılış Bildirgesinde, çıkış sebebi “04” kodu ile yani “Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi “ olarak bildirilmiştir. Davalı işverenin resmi kuruma bildirdiği fesih sebebi ile yargılama safahatında ki savunması çelişkili olduğundan, feshin işveren tarafından gerçekleştirildiği kabul edilmelidir.
gerekçesi ile karar bozulmuştur.
———————————
SONUÇ
1- İş sözleşmeleri ikale ile sona erdirilebilir. Geçerli bir ikalenin varlığı halinde, tarafların sözleşmede yazılı kurallara uyması gerekir.
2- İş sözleşmesinin ikale ile sona ermiş olması halinde; iş akdinin sona erme tarihinden itibaren 10 gün içerisinde SGK’ya “22-diğer nedenler” kodu altında bildirimin yapılması gerekir.
3- İkalenin 03-04 veya 29 numaralı kodlar altında SGK’ya bildirilmesi halinde ikale geçersiz sayılır ve iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedildiği kabul edilir. Bu durumda açılacak işe iade davaları; genelde işverenin savunma almamış olması sebebi ile şeklen ve hızlıca kabul edilir, Alacak davalarında da işverenin kıdem ve ihbar tazminatlarını ödemiş olması gerekir.
Av. Eren Evren
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi