İş sözleşmesinin işçi tarafından feshedilmesinde, kıdem tazminatına hak kazanma koşulları İş Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir. Peki evlilik sebebi ile iş akdinin feshinde, kıdem tazminatına hak kazanılabilecek midir? Kazanılacak ise erkek eş için de böyle bir hak söz konusu olabilecek midir?
Evlilik nedeniyle iş akdinin feshine ilişkin olarak 4857 Sayılı İş Kanunu’ nun 120. Maddesinin atfı ile 1475 sayılı mülga İş Kanunu’ nun 14. maddesi yürürlüktedir. Bu maddeye göre kişi evlendikten sonra 1 yıl içerisinde iş akdini feshedilebilecek ve işverenden bazı işçilik haklarını talep edebilecektir.
Fakat burada kanun pozitif ayrımcılık yaparak evlilik nedeniyle iş akdini 1 yıl içerisinde feshetme imkânını yalnızca kadın eşe vermektedir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2014/17600 E. 2015/30741 K. sayılı ve 02.11.2015 tarihli güncel kararında kadın işçinin evlilik sebebi ile fesih hakkı incelenmiştir;
Davacı, 01.06.1999 tarihinden iş akdinin evlilik suretiyle sona erdirildiği 30.04.2004 tarihine kadar davalı şirket bünyesinde aralıksız çalıştığını, 17.08.2003 tarihinde evlendiğini ve evliliğe istinaden iş akdini 30.04.2004 tarihinde sona erdirdiğini, adına tahakkuk eden kıdem tazminatının davalı işverenlikçe ödenmediğini iddia ederek; kıdem tazminatının fesih tarihinden itibaren işleyecek en yüksek banka mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı, davacının evlilik gerekçesiyle işten ayrılmadığını, bu husustaki iradesini ve evlilik cüzdanını şirkete sunmadığını ve kıdem tazminatı talep etmediğini, dolayısıyla kıdem tazminatına hak kazanmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece yapılan yargılama sonunda, davanın reddine karar verilmiştir. Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi;
4857 sayılı İş Kanununun 120 nci maddesi yollamasıyla, halen yürürlükte olan 1475 sayılı Yasanın 14 üncü maddesinin birinci fıkrasında, bayan işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde evlilik sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanabilecek şekilde feshedebileceği hükme bağlanmıştır.
Kadın işçinin evlilik sebebiyle fesih hakkı, evlilik tarihinden itibaren başlar. Bu hak, sadece bayan eşe tanınmış olup, resmi evlilik işleminin tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmalıdır. Kadın işçinin yasanın tanıdığı fesih hakkını kullanması halinde, kıdem tazminatı talep hakkı doğar. Feshin işverence kabul edilmesi gerekmez. Aynı zamanda işçinin işverene ihbar öneli tanıması zorunluluğu da bulunmamaktadır.
Kıdem tazminatı işçinin işyerindeki yıpranmasının, geçmiş hizmetlerinin karşılığıdır ve bir menfaat olduğu da açıktır. Kıdem tazminatının gerçekleşme koşulları ve miktarı doğrudan kanunla belirlenmiştir. Bu menfaat hukuk düzeni tarafından korumaya alınmıştır. Hakkın kötüye kullanıldığı savunulmadığı sürece menfaat teorisi gereği işçi bundan yararlandırılmalıdır.
Davacının dosyada bulunan nüfus kaydına göre 17.08.2003 tarihinde evlendiği, 19.04.2004 tarihinde davalı işverene hitaben yazdığı dilekçesinde; evlilik nedeniyle çalışmak istemediğini belirtir yönde ifadeler kullanarak 30.04.2004 tarihi itibariyle ayrılmak istediğini açıkladığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece her ne kadar bu dilekçenin evlilik nedeniyle işten ayrılma iradesini taşımadığı gerekçesi ile kıdem tazminatı talebinin reddine karar verilmiş ise de; davacının ihbar öneli tanımaksızın fesih imkanına sahip olduğu bu halde 30.04.2004 tarihinden yaklaşık 10 gün öncesi dilekçesini işverene sunması işten istifa etmek sureti ile ayrıldığı şeklinde yorumlanamaz.
Davacının evlenme tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde davalı işverene evlilik nedeniyle ayrılmayı ifade eder dilekçesi sunması, davacının evlenme nedenine dayalı fesih hakkını kullanması olarak kabul edilmiştir. Fesih işlemi yasanın aradığı bir yıllık süre içinde kullanılmıştır. Yasa gereği kıdem tazminatına hak kazanmıştır. Mahkemece kıdem tazminatı talebinin kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile reddi hatalıdır.
SONUÇ
Kişi evlendikten sonra 1 yıl içerisinde iş akdini feshedilebilecek ve işverenden bazı işçilik haklarını talep edebilecektir. Fakat kanunun tanıdığı bu hak yalnızca kadın eşe verilmekte, kıdem tazminatını ancak kadın işçi talep edebilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta fesih işleminin yani evlilik nedeni ile ayrılmayı ifade eden dilekçenin evlenme tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde işverene verilmesi gerekir.
Av. Gözde Gökçe
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi