“Alt işveren işçisinin açtığı işe iade davasında, işçi asıl işverene mi yoksa alt işverene mi iade edilecektir ? Boşta Geçen Süre ve İşe Başlatmama Tazminatının ödenmesinden asıl işveren de sorumlu mudur ?”
İş Kanunu’nun 21.Maddesine göre; işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.
İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.
İş Kanunu’nun 2/6.maddesine göre de; Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir.
Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.
Alt işveren işçisi tarafından açılan işe iade davasında feshin geçersiz olduğunun tespit edilmesi halinde mevzuat uyarınca herhangi bir muvazaa durumu yok ise işçi asıl işverene değil alt işverene iade edilecektir. Ancak alt işverenlerin çoğu zaman kağıt üzerinde kalan şirketler olduğu dikkate alındığında, işe iade davasının mali sonuçlarından asıl işveren de sorumlu tutulabilecek midir ?
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 11.11.2014 tarih ve 2014/17306 E ve 2014/33551 K sy kararında bu konu üzerinde tartışma çıkmıştır.
Karara konu olan olaylarda;
Davalılar arasında destek hizmet alım işinin yapılması için sözleşme yapıldığı,
davacı işçinin işvereni olan şirketinin bu işi üstlendiği, davalılar arasında asıl-alt işveren ilişkisi olduğu,
davacının iş sözleşmesinin davalı alt işveren tarafından geçerli neden olmadan feshedildiği de dosya içeriğinden anlaşılmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu ile asıl işverenin, bu Kanundan, iş sözleşmesinden ve alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden sorumlu tutulması şeklindeki düzenleme, asıl işverenin sorumluluğunun genişletilmesi olarak değerlendirilmelidir. Bu durumda, ihbar, kıdem, kötüniyet ve işe iade sonucu işe başlatmama tazminatları ile ücret, fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil, yıllık izin, ikramiye, prim, yemek yardımı, yol yardımı gibi tüm işçilik haklarından birlikte sorumluluk esastır.
Kanunun kullandığı “birlikte sorumluluk” deyiminden tam teselsülün, dolayısı ile müşterek ve müteselsil sorumluluğun anlaşılması gerekir.
Feshin geçersizliği ve işe iade davasının alt ve asıl işveren ilişkisinde, her iki işverene birlikte açılması halinde, davacı işçi alt işveren işçisi olup, iş sözleşmesi alt işveren tarafından feshedildiğinden, feshin geçersizliği ve işe iade yükümlülüğü alt işverenindir.
Asıl işverenin iş ilişkisinde sözleşmenin taraf sıfat bulunmadığından, asıl işverenin işe iade yönünde bir yükümlülüğünden sözedilemez.
Asıl işverenin işe iade kararı sonrası işçinin işe başlamak için başvurması ve alt işverenin işe almamasından kaynaklanan işe başlatmama tazminatı ile dört aya kadar boşta geçen süre ücretinden yukarda belirtilen hüküm nedeni ile alt işverenle birlikte sorumluluğu vardır. ( Dairemizin 09.06.2008 gün ve 2007/40942 Esas, 2008/14420 Karar sayılı ilamı ).
Mahkemece feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmesi yerindedir.
Ancak asıl işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işverenle birlikte sorumlu olacağı kuralı dikkate alınmadan ve işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretinden birlikte sorumlu olduğu gözden kaçırılarak, davalıların müteselsil sorumluluğuna hükmedilmemesi ve davacının alt işverende işe iadesi gerektiğinin belirtilmemesi hatalı bulunmuştur.
SONUÇ OLARAK;
1- Alt işveren işçisinin açtığı işe iade davasında feshin geçersizliğinin tespiti halinde işçi muvazaalı bir ilişki yok ise alt işverene iade edilir.
2- Asıl İşveren işçinin tüm mali işçilik haklarından Alt işveren ile birlikte sorumludur.
3- İşe iade davasının mali sonuçları olan “Boşta Geçen Süre” ve “İşe Başlatmama Tazminatı”nın ödenmesinde asıl işveren, alt işveren ile birlikte sorumludur.
Avukat ve Arabulucu
Yüksel Okyay Evren
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi