Marangozun kendisinden hariç üç kişinin çalıştığı bir atölyede İş Kanunu kapsamında mıdır ? Bu atölyede çalışan personelin Fazla Mesai, Kıdem Tazminatı ve Yıllık ücretli izin gibi hakları var mıdır ?
İş kanunun 1.maddesine gore; kanunun 4 üncü maddedeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
Aynı kanunun 4.maddesinin (ı) bendinde 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerindeki işlerde ve iş ilişkilerinde İş Kanununun uygulanmayacağı açıkça düzenlenmiştir.
507 sayılı Kanun, 21.06.2005 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 76 ncı maddesi ile yürürlükten kaldırılmış ve maddenin ikinci cümlesi ile diğer yasaların 507 sayılı Yasaya yaptıkları atıfların 5362 sayılı Yasaya yapılmış sayılacağı açıklanmıştır.
Bu durumda 4857 sayılı Yasanın 4 üncü maddesinde 507 sayılı Yasaya yapılan atıf, 5362 sayılı Yasaya yapılmış sayılmalıdır. Bahsi geçen yeni yasal düzenlemede esnaf ve sanatkâr tanımı değiştirilmiştir.
Yeni yasanın 3 üncü maddesine göre esnaf ve sanatkâr, ister gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dâhil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseler olarak belirtilmiştir.
Esnaf ve Sanatkarın tanımının yapıldığı kanun değişmiş olsa da, 4/ı maddesinde yer alan “üç kişi çalışan” işyeri ölçütü değişmemiştir.
Bu durumda bir marangozun, ayakkabıcının veya bakkalın yanında üç kişinin çalıştığı işyerleri iş kanunu kapsamına girer mi ?
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 20.01.2015 tarih ve 2013/7528 e ve 2015/1421 Sy kararında bu konu tartışılmıştır. Karara konu olan olaylarda;
Davacı vekili, bir kısım işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ücret, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti ve genel tatil ücreti alacaklarını istemiştir.
Davalılardan M. O. duruşmada davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, sübut bulduğugerekçesi iledavanın her iki davalı açısından kabulüne karar verilmiştir.
Karar süresi içinde her iki davalı tarafından temyiz edilmiştir.
Yargıtay 9.Hukuk Daire’sine göre; 5362 sayılı Yasanın 3 üncü maddesinde belirtilen esnaf ve sanatkâr faaliyeti kapsamında kalan işyerinde üç kişinin çalışması halinde, 4857 sayılı Yasanın 4 üncü maddesinin ( ı ) bendi uyarınca, bu işyeri İş Kanununun kapsamının dışında kalmaktadır.
Maddede üç işçi yerine “üç kişi”den söz edilmiştir. Bu ifade, işyerinde bedeni gücünü ortaya koyan meslek ve sanat erbabını da kapsamaktadır. İşinde bedeni gücü ile çalışmakta olan esnaf dahil olmak üzere toplam çalışan sayısının üçü aşması durumunda işyeri 4857 sayılı Yasaya tabi olacaktır.
Somut olayda, yukardaki ilkeler doğrultusunda araştırma yapılarak ve gerekirse şahitler yeniden dinlenerek davalı işverenlerin esnaf niteliğinde olup olmadığı, uyuşmazlığın İş Kanunu ve İş Mahkemesi’nin görevi kapsamına girip girmediği araştırılmaksızın sonuca gidilmesi hatalıdır.
SONUÇ
5362 sy Yasa gereğince Esnaf ve Sanatkar sayılan kişilerin kendilerinden başka üç kişinin daha çalışıyor olması halinde, bu işyeri iş kanunu kapsamında değerlendirilecek ve bu işyerinde çalışan tüm işçiler İş Kanunu’nda yer alan haklardan yararlanabilecektir.
Av. Eren Evren
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi
www.okyayevren.av.tr