Fazla Çalışmanın tanımı 4857 sayılı iş Kanunu’nun 41.maddesi Hükümlerince belirlenmiş olup bu hükümlere göre çalışma süresini belirleyen İş Kanunu’nun 63.maddesinde, haftada en çok kırkbeş saati aşan, her bir saat çalışma karşılığı için işçiye yüzde 50 zamlı ücret veya 1,5 saat serbest zaman kullandırılmaktadır. Bununla birlikte 4857 sayılı iş Kanunu’nun 41. Maddesinde “Fazla Çalışma süresi bir yılda toplam 270 saatten fazla olamaz.” denilmektedir.
Çalışma hayatında çoğu zaman fazla mesai konusu işveren ile işçi arasında uyuşmazlıklara neden olurken “İş sözleşmelerinde fazla mesai ücretinin iş sözleşmesinde belirlenen ücrete dâhildir.” kuralı da tartışma konusu olabilecek bir noktadır.
Fazla mesai ücretinin sözleşmede belirlenen esas ücrete dahil edilip edilmeyeceği, edilecekse yapılacak düzenlemenin hangi koşullar altında geçerli olacağı hususu, bu haftaki Yargıtay kararımızın konusunu oluşturuyor.
YARGITAY 7. HUKUK DAİRESİ 2015/3159 E. 2015/2461 K. ve 25.2.2015 tarihli kararında;
Davacı, davalı işyerinde bölge satış şefi olarak çalıştığını, iş akdinin kendisi tarafından yıllık izinlerinin kullandırılmaması ve bazı işçilik alacaklarının ödenmediği gerekçesiyle feshedildiğini bildirerek kıdem tazminatıyla fazla mesai, hafta tatili, yıllık izin ve genel tatil ücreti alacaklarının tahsilini istemiştir.
Davalı, davacının iddialarının doğru olmadığını, tüm alacaklarının ödendiğini ve başka bir alacağı bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir. Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Davacı işçinin fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olup olmadığı konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
Yargıtay 7. Hukuk Dairesi,
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına dair kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanlarıyla sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir.
İş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğunu kabul etmektedir.
Somut olayda davacı fazla mesai ücreti alacağının tahsilini talep etmiş, davalı davacının fazla mesai yapmadığını, kaldı ki davacı tarafından imzalanan iş akdinde fazla mesai ücretlerinin aylık ücrete dahil olduğunu bu sebeple talebin reddi gerektiğini belirtmiş, mahkemece taraflar arasında imzalanan iş akdinde her ne kadar fazla mesai ücretinin aylık ücretin içerisinde olduğu düzenlenmiş ise de davacının yönetici olmadığından bahisle fazla mesai ücretinin kabulüne karar verilmiştir.
Taraflar arasında imzalanan iş akdine göre fazla mesai ücretinin aylık ücrete dahil olduğu konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Uyuşmazlık iş akdindeki bu düzenlemenin geçerli olup olmadığı hususunda toplanmaktadır.
Olayımızda üzerinde durulması gereken husus davacının yönetici pozisyonunda çalışıp çalışmadığı değil, davacının aylık ücret seviyesinin bu düzenlemenin uygulanmasına elverişli olup olmadığıdır. Çünkü davalı bazı aylarda ücret bordrolarında fazla mesai tahakkuku yaparak ödemiştir. Davacının temel aylık ücret yanında prim usulü çalıştığı, prim hariç çıplak aylık ücretinin fesih tarihi itibarıyla asgari ücretin yaklaşık olarak iki katı oranında olduğu anlaşılmakla ücret seviyesi itibarıyla taraflar arasındaki fazla mesai ücretinin aylık ücrete dahil olduğu düzenlemesinin uygulanabilir olduğu açıktır. Bu durumda yapılacak iş yukarıdaki ilke kararında belirtildiği üzere, davacının yıllık olarak yapmış olduğu fazla mesaiden 270 saat mahsup edilmek suretiyle çıkacak sonuca göre karar vermektir. Mahkemece bu husus gözetilmeden, davacının fazla mesai ücretinin hatalı şekilde hesaplanarak hüküm altına alınmış olması bozma nedenidir.
SONUÇ
Fazla çalışma, haftada en çok 45 saati aşan her bir saat çalışma karşılığı için işçiye %50 zamlı ücret verilmesi veya 1,5 saat serbest zaman kullandırılmasıdır. Yargıtay Kararlarına göre bu fazla çalışmaların ücreti, sözleşmede belirlenen esas ücrete ancak 270 saatle sınırlı olmak şartı ile dahil edilebilir.
Av. Gözde Gökçe
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi
Merhabalar ben bir turizm işletmesinde genel müdür yardımcısı olarak görev yaptım, günde en az 14-15 saat mesai çalışma saatim oldu. Benim üzerimde Genel müdürüm var ve ben talimatları ondan alıyorum. Bir sezonda 7 ay boyunca hafta tatilim haricinde 6 gün bu kadar saat çalışıyorum. Bu durumda ben fazla mesai ücreti hak eder miyim? Teşekkürler
Sizin üzerinizde mesainizi ve çalışma şartlarınızı belirleyen ayrı bir çalışan ya da şirket sahibi veya ortağı varsa fazla mesailerinizi talep edebilirsiniz.
Bu Yargıtay kararı asgarı ucretin biraz uzerınde ücret alan işçilerin fazla çalışmalarının ödenip ödenmeyeceğine ışık tutmuyor malesef. Asgarı ücret 1.300 olurken 1.500-TL alan şoföre ne diyor Yargıtay. Onun da mı mesaısının yıllık 270 saatini kırpacak
Haklısınız bu konuda bir açıklık yok, Minumum hangi ücrete kadar fazla mesai ücrete dahil sayılabileceğine dair bir kriter yok, her olay kendi içinde özel olarak değerlendirilmeli.