Bu yazıda iş müfettişlerinin düzenlendiği raporlara karşı dava açılamayacağı yönündeki görüşünden dönüş yapan Yargıtay 22.Hukuk Dairesi’nin 2020 tarihli kararı incelenmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 92. Maddesine göre iş ilişkilerinin korunması ve geliştirilmesi, çalışma ortamlarının denetlenmesi iş müfettişlerine verilmiş görevler arasındadır. Bu doğrultuda, iş müfettişlerinin, işin yürütülmesine ilişkin izleme yapma, denetleme ve teftiş ödevleri olduğu; bu ödevler doğrultusunda araştırma yapma yetkisinin bulunduğu ifade edilmelidir.
Buna göre iş müfettişleri işyerinde genel, kontrol ve inceleme denetimi yaparlar.
İşyerinde işin yürütümü yönünden çalışma hayatı ile ilgili tüm mevzuat hükümlerine ve işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından ise; işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuat hükümlerinin uyulup uyulmadığının tespiti, genel denetimdir. Genel denetim ise yargısal faaliyet olarak nitelendirilemez.
Kontrol denetimi ise, genel denetim sonrası (işin yürütümü veya işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin ) mevzuata aykırılık ve eksiklik olarak tespit edilen olguların, verilen süre içinde giderilip giderilmediğini kontrol edilmesidir.
İnceleme denetimi, bir kişinin ya da kurumun başvurusu üzerine yapılan denetimdir.
Peki İş müfettişleri tarafından yapılan bu denetimler sonrasında düzenlenen raporların iptali istemi için dava açılabilir mi ? Dava açılabildiği takdirde kimlere karşı dava açılmalıdır?
2020 yılına kadar Yargıtay 22.Hukuk Dairesi’nin görüşü genel nitelikte denetimler sonunda düzenlenen raporlara karşı dava açılamayacağı çünkü bu davaların alacak talebinde bulunan işçilere karşı açılması gerektiği yönündeyken Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 17.02.2020 tarihli, 2020/712 Esas ve 2020/2643 Karar sayılı kararı ile bu içtihadından dönmüş olduğunu görüyoruz.
Karara konu olan olaylarda;
-
Davacının İddiaları
Davacı işveren açmış olduğu dava ile Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu tarafından görevlendirilen İş Müfettişi tarafından davacı şirkete ait … Restaurant … Şubesi’nde fazla çalışma ücretlerinin ve yol parasının ödenmediği iddiası üzerine 07/11/2017 – 19/01/2018 tarihleri arasında yapılan denetim neticesinde inceleme raporunun düzenlendiğini, raporda iş yerinde çalışan toplamda 26 işçiye 2016/11 ila 2017/12 dönemleri arasında fazla çalışma yaptırıldığının, ancak fazla çalışma ücretlerinin eksik ödendiğinin tespitlerinin yapıldığını ancak rapor hazırlanırken incelemenin eksik yapıldığı, puantaj kayıtlarının dikkate alınmadığı gibi gerekçeler ile raporun iptalini talep etmiştir.
-
Davalının Cevapları
Davalı taraf cevabında: Davayı kabul etmediklerini, davanın muhatabının idari para cezalarını uygulayan Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü ve Sosyal Güvenlik kurumu olduğunu, ve pasif sıfat yokluğu, usul, esas ve mevcut mevzuata aykırılığı yönlerinden reddini talep etmiştir.
-
İlk Derece Mahkemesi kararında,
Davanın aleyhine hukuki sonuç doğuracak işçiler aleyhine açılması gerektiği halde davalı … aleyhine açılmasının yerinde olmadığı kararına varılmıştır. …’nın dava şartlarından olan husumet ehliyetinin bulunmadığı ve davalının taraf sıfatının olmadığından husumeti bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
-
Bölge Adliye Mahkemesinin Kararı
İlk derece mahkemesinin kararına karşı Bölge Adliye Mahkemesi’ne başvurulmuş fakat burada da İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu kanaatine varılmış, davacının istinaf başvurusu esastan reddedilmiştir.
-
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi’nin Kararı
Bu karar, Davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Yargıtay 22.Hukuk Dairesi kararında aynen;
Dairemizce daha önce genel denetim sırasında yapılan müfettiş tespitlerine karşı taraflarca dava açılamayacağı yönünde uygulama yapılmakta idi. Ancak konunun yeniden değerlendirilmesi sonucunda, bu tür tespitlere karşı da dava açılmasında hukuki yararın bulunduğu sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda genel denetim sonucu yapılan tespitlere karşı sadece Bakanlığa karşı; işçinin şikayeti üzerine yapılan denetim sonucu bir tespit yapılmışsa Bakanlık ile birlikte şikayette bulanan işçiye karşı dava açılması gerekir.
Somut olayda; dava konusu edilen inceleme raporundaki tespitler … isimli işçinin şikayeti üzerine yapılan denetim sonucunda … iş müfettişi tarafından yapılmış olmakla, davanın Bakanlık aleyhine yöneltilmesi doğru olmakla birlikte şikayette bulunan işçi de davaya dahil edilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde husumet yokluğu sebebi ile davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”
ifadelerini kullanmıştır.
Sonuç olarak;
1- Bu karardan anlaşılacağı üzere Yargıtay bir uygulama değişikliğine gitmiştir. Artık, iş müfettişlerinin genel nitelikli denetim sonucu düzenledikleri raporlara karşı da taraflarca dava açılabileceğinin kabulünün, hukuki yarar gözetilerek, gerektiği sonucuna varılmıştır.
2- Fakat, genel denetim sonucu yapılan tespitlere kapsamında, ilgili Bakanlığın yanı sıra işçinin şikayeti söz konusu ise şikayette bulunan işçiye karşı da dava açılması gerekmektedir.
Stj. Av. Can Hakan
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi
Not: Bu yazı Av. Eren Evren tarafından incelenerek yayına uygun bulunmuştur.