Bu yazımızda boşta geçen süre ücreti hesabında işçinin fiili çalışması sebebi ile hak kazanabileceği satış primi, fazla mesai gibi ücretlerin dikkate alınmaması gerektiği yönündeki çeşitli Yargıtay kararları incelenecektir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca, mahkemece feshin geçersizliğine karar verildiğinde, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakların ödenmesinin de hüküm altına alınması gerekir.
Bu süre üst sınır olup, aynı maddenin son fıkrası uyarınca sözleşme ile değiştirilemez, aksi hükümler geçersizdir.
Yasa koyucu yargılama süresini dikkate alarak bu düzenlemeyi yapmıştır. Yargılama süreci dört aylık sürenin altında kaldığında, kısaca fesih ile işe iade kararı sonrası başvuru arasında boşta geçen süre dört aydan az olduğu takdirde, başvuru tarihine kadar ki ücret ve diğer haklar hüküm altına alınacaktır. Ancak yargılama süreci dört aya kadar ücret ve diğer hakların ödenmesi gerekecektir.
Boşta geçen süre için ücret ve diğer hakların ödenmesi, feshin geçersizliğine bağlı ikincil bir sonuçtur. Boşta geçen süreye ait en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklar için , feshi izleyen dönem ücretlerine göre hesaplama yapılmalıdır.
Geçersiz sayılan fesih tarihinden sonra boşta geçen en çok dört aylık sürede işçinin çalışması devam ediyormuş gibi ücret ve diğer haklar belirlenmelidir.
Boşta geçen en çok 4 aya kadar süre içinde ücret zammı ya da yeni bir toplu iş sözleşmesi yürürlüğe girdiğinde, her iki dönem için ayrı ayrı hesaplamaya gidilmelidir (Yargıtay 9.HD. 28.12.2009 gün 2009/ 34595 E, 2009/ 37899 K)
Boşta geçen sürenin en çok 4 aylık kısmı içinde gerçekleşen diğer haklar kavramına, ikramiye, gıda yardımı, yol yardımı, yakacak yardımı ve servis hizmeti gibi para ile ölçülebilen haklar dahil edilmelidir.
Söz konusu hesaplamaların işçinin belirtilen dönemde işyerinde çalışıyormuş gibi yapılması ve para ile ölçülebilen tüm değerlerin dikkate alınması gerekir.
Ancak boşta geçen süre ücretinin hesabında para ile ölçülebilen satış primleri, düzenli yapılan fazla mesailer gibi haklar dikkate alınacak mıdır ?
Konu ile ilgili olarak Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin yakın zamanda vermiş olduğu çok sayıda karar vardır.
Örneğin 9.Hukuk Dairesi’nin 28.01.2021 tarihli ve 2019/5886 E ve 2021/2712 K sy kararında işçinin ancak fiili çalışması ile ortaya çıkabilecek olan fazla çalışma ücreti, hafta tatili ile bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı ücret ile satışa bağlı prim gibi ödemelerinin, en çok 4 ay kadar boşta geçen süre içinde ödenmesi gereken diğer haklar kavramında değerlendirilmesi mümkün olmayacağı açıkça belirtilmiştir.
Benzer şekilde Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 24.11.2020 tarih ve 2019/6702 E ve 2020/16543K sy kararında da boşta geçen süre ücretinin hesaplamasının işçinin belirtilen dönemde işyerinde çalışıyormuş gibi yapılması ve para ile ölçülebilen tüm değerlerin dikkate alınması gerektiği, Bununla birlikte işçinin ancak fiili çalışması ile ortaya çıkabilecek olan fazla çalışma ücreti, hafta tatili ile bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı ücret ile satışa bağlı prim gibi ödemelerinin, en çok 4 ay kadar boşta geçen süre içinde ödenmesi gereken diğer haklar kavramında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı açıkça belirtilmiştir.
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin boşta geçen süre ücretinin hesabında satış primlerinin dikkate alınamayacağına dair ilkesini Yargıtay Hukuk Genel Kurulu da benimsemiş olup Hukuk Genel Kurulu’nun 12.03.2020 tarihli ve 2016/367 E ve 2020/298 K sy kararında da aynı ifadeler kullanılmış ve Boşta geçen sürenin en çok dört aylık kısmı içinde gerçekleşen diğer haklar kavramına, ikramiye, gıda yardımı, yol yardımı, yakacak yardımı ve servis hizmeti gibi para ile ölçülebilen hakların dâhil edilmesi gerektiği ve Söz konusu hesaplamalarda işçinin fiili çalışmasına bağlı alacakların dikkate alınması doğru olmayacağı açıklanmıştır.
Sonuç olarak Yargının boşta geçen süre ücreti hesabında satış primlerinin dikkate alınmaması konusunda görüşleri bu kadar açık ve net iken halen daha ilk derece mahkemeleri ve bilirkişilerin boşta geçen süre ücretlerinin hesabında son 12 aylık ortalama satış primlerini hesaplayıp giydirilmiş ücrete dahil ettikleri görülmektedir.
Bu sebeple Yargının görüşlerini özetleyecek olursak boşta geçen süre ücretinin hesabında;
- İkramiye, gıda yardımı, yol yardımı, yakacak yardımı ve servis hizmeti gibi yan ödemeler dikkate alınmalıdır.
- İşçinin ancak fiili çalışması ile ortaya çıkabilecek olan fazla çalışma ücreti, hafta tatili ile bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı ücret ile satışa bağlı prim gibi ödemelerin dikkate alınmaması gerekir.
Av. Eren Evren
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi